Gęstość jest wielkością, która określa związek pomiędzy masą i objętością, przez co pozwala nam mierzyć właściwości materiałów. Na ogół poliolefiny (polietylen i polipropylen) są materiałami o bardzo niskiej temperaturze topnienia ze względu na małą gęstość, co ułatwia procesy zgrzewania stosowane przy pakowaniu świeżej lub gotowej żywności. Zgrzewanie PE jest powszechnie stosowane w foliach górnych do tacek PET.
PET jest materiałem, który może być poddany recyklingowi i zostać ponownie użyty w opakowaniach wchodzących w kontakt z żywnością, jednak co dzieje się z pozostałymi polimerami, które towarzyszą mu w wielowarstwowych strukturach stosowanych w przemyśle spożywczym? Materiały te mogą znacznie utrudniać odzyskiwanie wiórów PET o gęstości większej niż 1, jeżeli nie są one zaprojektowane ekologicznie, aby unosić się na powierzchni zbiornika podczas obróbki tacek obejmującej mycie.
Jak wiemy, celem zakładów zajmujących się recyklingiem poliestrów jest zawsze odzyskanie czystych wiórów PET, pozbawionych innych polimerów lub tuszu, etykiet, korków itp. Do tej pory recykling PET skupiał się głównie na butelkach jednomateriałowych, jednak w ostatnich latach nowe wytyczne europejskie zaczęły wymagać znacznego zwiększenia wskaźników recyklingu, dlatego również tacki PET są sortowane pod kątem możliwości recyklingu w celu odzyskania wiórów PET.
Jak wygląda proces pozyskiwania wiórów, gdy tacki trafiają do zakładów recyklingu PET?
Kiedy odpady pokonsumenckie PET (głównie butelki i tacki) trafiają do zakładu zajmującego się recyklingiem, są one rozdrabniane i umieszczane w zbiorniku, w którym odbywa się ich płukanie w celu rozwarstwienia i oddzielenia wiórów PET od innych polimerów. Na poniższym diagramie możemy zobaczyć, jak udaje się rozdzielić materiały według gęstości co sprawia, że ekoprojektowanie folii górnych, etykiet, zakrętek, itp. jest niezbędne w oparciu o wytyczne różnych organizacji promujących recykling, takich jak fundacja PLASTIC SENSE.
Jeśli chodzi o tacki PET, dzielą się one na struktury wielowarstwowe i jednowarstwowe. Wielowarstwowy materiał sztywny musi być przezroczysty i bezbarwny, o grubości większej niż 150 mikronów i nie może zawierać klejów poliuretanowych, które powinny zostać zastąpione innymi na bazie akrylanu lub rozpuszczalnymi w gorącej wodzie. Ponadto nie mogą one mieć w swoim składzie materiałów o gęstości większej niż 1.
Znamy już wytyczne dotyczące tacek, ale co z foliami górnymi? Sztywne folie górne z nadrukiem rozwarstwiają się podobnie jak tacki, a farba wypływa na powierzchnię zbiornika. Elastyczne folie górne powinny mieć gęstość mniejszą niż 1, aby nie zanieczyszczać wiórów PET, które opadają na dno. Celem jest zwiększenie wskaźników recyklingu PET, gdyż dysponuje on rynkiem wtórnym o wysokiej wartości dodanej oraz wyjątkowo wyspecjalizowanym przemysłem recyklingowym, który spodziewa się znacznego wzrostu popytu dzięki wytycznym europejskim.
W ten sposób, podczas procesu rozwarstwiania tacek, czyste wióry PET opadają na dno, a materiały, które mogą go zanieczyścić unoszą się na powierzchni, oddzielając przy pomocy flotacji potencjalne zanieczyszczające polimery (z nadrukiem lub bez) od odzyskanych wiórów PET. Z tego powodu, ekoprojektowanie folii górnych jest kluczowe: powinny mieć gęstość <1 g/cc i zatrzymywać farby tak, aby nie zanieczyszczały one wiórów PET, które firmy takie jak SP GROUP poddają recyklingowi, działając na rzecz modelu cyrkularnego i recyklingu TRAY2TRAY (równoległego do BOTTLE2BOTTLE).
Materiały segregowane w żółtym pojemniku na śmieci
Co więcej, w SP GROUP staliśmy się pierwszym producentem folii, który uzyskał certyfikat ECOSENSE w 2017 roku i od tego czasu kontynuujemy współpracę z firmami zajmującymi się recyklingiem w celu doskonalenia naszych materiałów i osiągnięcia maksymalnej zawartości PET pochodzącego z recyklingu w naszych produktach. Niewątpliwie w świetle zbliżającego się terminu nałożenia podatku od tworzyw sztucznych, który zacznie obowiązywać po lecie 2021 roku, PET z recyklingu będzie wielkim sprzymierzeńcem opakowań na żywność, ponieważ będzie zwalniał z obowiązku płacenia przewidzianego podatku w wysokości 0,45 €/kg.
Co dzieje się z folią górną?
Obecnie, jeśli materiały opakowaniowe są wielowarstwowe (złożone z kilku polimerów), trudniej jest je ponownie przetworzyć, dlatego frakcja, która wypływa na powierzchnię zbiorników w zakładach zajmujących się recyklingiem PET, zazwyczaj trafia na wysypisko. Z tego powodu, konieczne jest rozróżnienie dwóch podstawowych rodzajów folii górnych: wielowarstwowych elastycznych folii górnych, które są oddzielane przy użyciu zasysania pneumatycznego w elastycznym strumieniu oraz sztywnych folii górnych PET, które umożliwiają ponowne zamknięcie opakowania i lepsze przechowywanie niektórych produktów spożywczych. W przypadku opakowań składających się ze sztywnej tacki i folii górnej PET, strumienie PET i PE są rozwarstwiane w zakładzie zajmującym się recyklingiem, dzięki czemu frakcja PE, która unosi się na powierzchni, jest łatwo odzyskiwana i poddawana recyklingowi w przetwórniach PE.
Chociaż strumień PE nie został jeszcze zatwierdzony przez EFSA do kontaktu z żywnością, a jego recykling nie może odbywać się w sposób obiegowy, istnieje wiele zastosowań dla recyklingu tego typu polimerów (worki na śmieci, reklamówki sklepowe, meble, itp.). W tym przypadku, materiał wynikowy (naturalny lub barwiony) zawiera farby drukarskie obecne na opakowaniach spożywczych, które nie mają wpływu na ponowne przetworzenie i w pełni nadają się do zastosowań nieżywnościowych.
W tym zakresie, w SP GROUP kładziemy nacisk na promowanie wymiany wszystkich wielomateriałowych folii górnych na jednomateriałowe, czyli nadające się do recyklingu, aby zapobiec ich wyrzucaniu na wysypiska śmieci.
Folie górne o gęstości <1
Jakie korzyści przynosi nam recykling mechaniczny i chemiczny?
Zgodnie z nowym prawem dotyczącym odpadów i zanieczyszczonych gleb, wzrosną koszty związane z wysypiskami śmieci, więc przemysł będzie kładł jeszcze większy nacisk na recykling i tworzenie nowych zastosowań odpadów z tworzyw sztucznych pochodzących z przemysłu i od konsumentów. Inwestycje w recykling chemiczny stale rosną, jednak nie wolno nam zapominać, że recykling mechaniczny jest bardziej efektywny pod względem zużycia energii i emisji. Ponadto zarówno w przypadku recyklingu mechanicznego, jak i chemicznego, wymagane jest ekologiczne projektowanie odpadów z tworzyw sztucznych (np. PA i PET pociągają za sobą znacznie ograniczenia).
Recykling chemiczny rzeczywiście miałby charakter obiegowy, ale przemysł jednomyślnie podpowiada, że niezbędne jest wprowadzenie ram prawnych i regulacyjnych, które dałyby większą pewność i zachęciły do większych inwestycji. Recykling chemiczny byłby z założenia ostatnim ogniwem recyklingu (byłyby mu poddawane frakcje mieszane w zakładach zajmujących się sortowaniem, a także inne strumienie, takie jak oleje, opony itp.), ponieważ po recyklingu mechanicznym jest to jedyny sposób na uniknięcie składowania lub spalania odpadów z tworzyw sztucznych.